Việt Nam cần những người bạn như Mỹ nhằm duy trì sự ổn định ở vùng biển Đông, tuy Mỹ có thể sẽ không bị hút vào vấn đề tranh chấp ở vùng biển này.
Đó là nhận định của Giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia về Việt Nam từ học viện Quốc phòng Úc, trong một cuộc phỏng vấn với BBC:
Giáo sư Carlyle Thayer: Mới đây tôi có thăm Hà Nội và thấy rõ rằng Việt Nam có chính sách phát triển các vùng lãnh hải của mình.
Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam có nhấn mạnh chính sách này. Tôi nghe nói rằng Trung Quốc đã có trong tay bản copy tài liệu mật đó.
Rõ ràng là Trung Quốc đang gây áp lực đối với Việt Nam cả trên biển lẫn thương mại. Việt Nam vì thế không biết phản ứng ra sao trước động thái của Trung Quốc vì lý do phát triển kinh tế.
Các cuộc biểu tình mới đây rõ ràng là bước đi đầu tiên của Việt Nam nhằm thay đổi từ chính sách ngoại giao riêng rẽ sang sử dụng việc gây áp lực nhân dân đối với Trung Quốc nhằm củng cố tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và phát triển các vùng lãnh hải của mình.
BBC: Chính phủ Việt Nam dường như bật đèn xanh cho các cuộc biểu tình. Vậy theo ông, động thái của Việt Nam là tốt hay càng làm cho tình hình nghiêm trọng hơn?
Giáo sư Carlyle Thayer: Việt Nam đã khơi dậy tinh thần chống Trung Quốc. Các phóng viên nước ngoài nói với tôi rằng họ được gọi điện và được thông báo về những nơi diễn ra biểu tình.
Cảnh sát Hà Nội cho phép cuộc biểu tình diễn ra một thời gian trước khi giải tán. Những người biểu tình nói rằng họ biết thông tin từ Internet vì chính phủ Việt Nam không công khai nói đến vấn đề đó.
Việt Nam rõ ràng đã có động thái mạnh mẽ hơn, khiến Trung Quốc buộc phải phản ứng. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng sẽ quan sát kỹ mọi động thái và các vụ biểu tình có thể sẽ ảnh hưởng tới quan hệ song phương.
BBC: Vậy có phải Việt Nam đang rơi vào trạng thái tiến thoái lưỡng nan hay không, thưa ông?
Giáo sư Carlyle Thayer: Rõ ràng Việt Nam đang trong tình thế nan giải. Trung Quốc mạnh hơn trong vấn đề lãnh hải.
Lực lượng hải quân của họ từng bắn các tàu đánh cá Việt Nam, và rất nhiều vụ việc như vậy xảy ra mà công luận không biết tới.
Như tôi đã nói, Việt Nam đang bị đe dọa khi phát triển vùng lãnh hải, cũng như hợp nhất các vùng hải phận Việt Nam tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.
Điều đó khiến các công ty nước ngoài làm ăn ở cả Việt Nam và Trung Quốc được cảnh báo rằng việc kinh doanh của họ ở Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng nếu Việt Nam tiếp tục có những bước đi như vậy.
Vì thế Việt Nam đang ở trong thế yếu, nên cần phải sử dụng ngoại giao cũng như tổ chức Asean để củng cố vị thế.
Nhưng về cơ bản, trong mọi vấn đề liên quan, Việt Nam đang trong cảnh thua thiệt đủ đường.
BBC: Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc từng tuyên bố, “hy vọng chính phủ Việt Nam có thái độ trách nhiệm đồng thời có các biện pháp hiệu quả nhằm ngăn chặn những sự việc làm tổn hại đến quan hệ song phương”. Ông có nghĩ Trung Quốc đang gây sức ép và có cách hành xử kiểu “anh cả” đối với lãnh đạo Việt Nam không?
Giáo sư Carlyle Thayer: Việt Nam rõ ràng cần phải bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của mình dù với một vị thế yếu về mặt quân sự. Hải quân Việt Nam đang được hiện hiện đại hóa một cách chậm chạp, nếu xét về máy bay tuần duyên và tên lửa đối biển.
Việt Nam muốn bảo vệ chủ quyền nhưng rõ ràng chưa ở vị thế có thể bảo vệ đất nước một cách hiệu quả. Cho nên Việt Nam cần những người bạn như Mỹ nhằm duy trì sự ổn định ở vùng biển Đông, nhưng có lẽ Mỹ sẽ không bị hút vào vấn đề này.
BBC: Với thế yếu như vậy, theo ông Việt Nam có nên nhờ các tổ chức quốc tế như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) can thiệp hay không?
Giáo sư Carlyle Thayer: Theo tôi, vấn đề Việt Nam và Trung Quốc chưa đến mức đe dọa tới hòa bình quốc tế. Điều Việt Nam cần làm ngay là công khai rộng rãi hơn vấn đề tranh chấp và điều đó sẽ đánh động Trung Quốc.
Trung Quốc mới tổ chức đại hội đảng lần thứ 17, trong đó họ có đề cập tới một thế giới hòa hợp trong đó Trung Quốc phát triển và trỗi dậy một cách hòa bình.
Cho nên theo tôi vấn đề này sẽ liên quan tới tất cả các nước thành viên Asean và Trung Quốc. Nhưng tôi nghĩ Trung Quốc không thể thể hiện rõ vị thế xâm lược trong mọi vấn đề.
*Tiêu đề bài báo do BBC đặt.
Nguồn: BBC Việt ngữ
Đọc tiếp...