Tổng thống Philippines cho rằng Trung Quốc sẽ “biết điều” trong giải quyết những căng thẳng liên quan đến chủ quyền ở biển Đông.
Ông Benigno Aquino, người vừa có chuyến công du chính thức Trung Quốc hồi đầu tháng này trong nỗ lực giảm căng thẳng ở biển Đông, ngày 20.9 tuyên bố điều cốt yếu hiện tại là cố gắng hiểu được quan điểm của bên khác trong tranh chấp và nhận diện những lĩnh vực có thể đạt thỏa thuận. “Trong trường hợp riêng của họ (Trung Quốc), khái niệm giữ thể diện rất quan trọng. Chúng tôi nghĩ họ sẽ biết điều, nhưng họ cũng cần có cách thức nào đó để giữ thể diện cho mình”, AFP dẫn lời ông Aquino phát biểu tại Diễn đàn Hội châu Á ở New York (Mỹ), nơi ông đang có mặt để tham dự khóa họp thường niên của Đại hội đồng LHQ.
Trong cuộc trao đổi cởi mở nói trên, nhà lãnh đạo Philippines nhắc lại sự cần thiết đối thoại đa phương để giải quyết vấn đề. Theo ông, Bắc Kinh nên đạt một thỏa thuận với cả 10 nước thành viên ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử tại biển Đông. “Nếu chúng ta làm việc này theo nguyên tắc song phương, chúng ta sẽ chỉ thổi phồng và làm trầm trọng thêm vấn đề tranh chấp chủ quyền mà thôi”, ông Aquino nói.
Vào năm 2002, ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố giữa các bên về ứng xử ở biển Đông (DOC) và đang hướng đến việc xây dựng một bộ quy tắc mang tính ràng buộc cao hơn. Tuy nhiên, nỗ lực này chưa đạt nhiều kết quả và một trong những nguyên nhân, theo một số nhà ngoại giao, là do Trung Quốc muốn giải quyết bất đồng với từng nước, chứ không phải với cả khối ASEAN.
Căng thẳng tại biển Đông bùng phát từ đầu năm nay sau khi Trung Quốc liên tiếp có những hành động gây hấn và xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam và Philippines trên biển Đông, như các vụ quấy rối ngư dân và cắt cáp tàu thăm dò dầu khí.
Về phần mình, Tổng thống Aquino đã tranh thủ các diễn đàn và chuyến công du quốc tế của mình để nêu rõ lập trường với các nước về vấn đề biển Đông. Ngoài chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 30.8 - 3.9, ông Aquino cũng sẽ đề cập đến chủ đề này khi đến thăm Nhật Bản từ ngày 24 - 28.9. Báo Manila Standard Today ngày 21.9 dẫn lời Đại sứ Nhật tại Philippines Toshinao Urabe cho biết 2 nước sẽ “trao đổi công hàm” về những giải pháp khả dĩ trong cuộc tranh chấp ở biển Đông. “Nhật có mối quan tâm hợp pháp đối với tình hình nhằm duy trì ổn định và giảm căng thẳng. Chúng tôi muốn có một giải pháp hòa bình trong khuôn khổ luật pháp quốc tế”, ông Urabe nhấn mạnh. Tờ Philippine Daily Inquirer cùng ngày dẫn lời một quan chức Philippines cho biết nước này và Nhật gần đây đã có các cuộc thảo luận về việc giải quyết tranh chấp ở biển Đông.
Bên cạnh việc tích cực đưa vấn đề biển Đông ra diễn đàn quốc tế, Philippines đang tìm thêm sự hỗ trợ quân sự và củng cố quan hệ với Mỹ. Ông Aquino mới đây đã quyết định phân bổ 11 tỉ peso (252 triệu USD) để nâng cấp Hải quân Philippines với sự trợ giúp của Mỹ.
Trùng Quang
